GIỚI THIỆU GIA PHẢ
Thứ sáu, 22/09/2017
Không ít gia đình còn giữ được cuốn gia phả từ xưa. Song việc dựng lại gia phả dòng họ trước đây và viết tiếp về thế hệ mình cho con cháu lưu lại của nhiều gia đình dòng họ. Bởi vấn đề được đặt ra là: Viết thế nào cho đúng ?
Khái niệm về gia phả
Trong văn hoá Hán, (gia) có nghĩa ban đầu là tổ hợp hai người nam nữ kết hôn với nhau, sau đó được dịch là (nhà tôi) một khái niệm liên quan mật thiết tới vấn đề gia phả nữa, đó là khái niệm về (họ).
Trong văn hoá Trung Quốc, chữ (tính) có nghĩa là họ, tính dùng để chỉ mối liên hệ dòng máu, của những người cùng sinh ra từ một ông tổ. Còn chữ (họ) trong ngôn ngữ người Việt được hiểu hàm ý là một thị hay một tộc.
Trong tiếng Việt, những khái niệm liên quan tới vấn đề này có cha, mẹ, con cháu, chắt, chít (5 thế hệ - ngũ đại đồng đường). Sự ra đời gia phả có quan hệ tới sự hình thành những đại gia tộc nho học -thường là những gia tộc có người đỗ đạt làm quan
Ngày nay, khi đời sống được cải thiện mọi người đã có nhiều điều kiện để nhìn lại dòng tộc mình hằng mong tìm lại cội nguồn, cái nôi đã sản sinh ra mình, ra dòng tộc mình và gia phả chính là phương tiện để ghi lại dòng tộc đang hiện hữu trong tâm thức của mỗi chúng ta. Đó là nét đẹp trong văn hoá truyền thống của người Việt Nam.
Hiện nay trong trào lưu chung nhiều dòng họ đang tiến hành viết lại gia phả. Viết thế nào cho đúng nội dung của một cuốn gia phả?
Gia phả được hiểu là lịch sử của một dòng họ. Để cho gia phả có giá trị, phát huy được giá trị với con cháu, qua tham khảo gia phả của một số dòng họ, tôi xin được chia sẻ đôi điều như sau:
Viết gia phả - một việc làm cần thiết của mỗi dòng họ
Thứ nhất, phải hiểu rằng, viết gia phả là viết sử, sử của dòng họ, dùng từ phải chính xác, rõ ràng, dễ hiểu, không nên dùng ẩn nghĩa, gây hiểu nhầm.
Thứ hai, viết gia phả là sưu tầm, biên soạn những tư liệu về cuộc sống, về các bậc tiền bối, cũng như nhiều thế hệ của một dòng họ nêu cao truyền thống tốt đẹp của một dòng họ để con cháu noi theo.
Thứ ba, muốn viết gia phả phải có một hội đồng
Người viêt không nên thiên vị chi nọ, cành kia, gây ấn tượng không tốt cho con cháu về sau.
Thứ tư, không nên duy trì quan điểm (trọng nam khinh nữ) mà không ghi tên con gái trong gia phả, vì như thế sẽ gây khó khăn cho việc tìm hiểu tư liệu sau này.
Có nhiều cách trình bày gia phả, có thể viết theo chiều ngang tức là những người bằng vai, cùng thế hệ thì viết về họ cùng một lượt, sau đó mới viết thế hệ sau có thể viết theo chiều dọc tức là chép từng chi, từ trên xuống dưới, hết chi này đến chi kia
Trên đây là những nét chính về lý do, khái niệm, và cách viết, nôi dung của một cuốn gia phả của một dòng họ rất mong được sự quan tâm đóng góp ý kiến của toàn thể anh chị em con cháu dòng tộc họ Nguyễn.